SURZYŃSKI Piotr (1859-1935), organista, dyrygent chórów, działacz narodowy.

Ur. 3 VI 1859 w Środzie Wielkopolskiej w słynnej z tradycji muzycznych rodzinie Franciszka (organisty i nauczyciela muzyki) i Józefy ze Szmitkowskich. Był bratem Józefa (1851-1919) - księdza, historyka i teoretyka muzyki, dyrygenta chórów i kompozytora, Stefana (1855-1919) - kompozytora, organisty, dyrygenta i nauczyciela muzyki, Mieczysława (l866-1924) - kompozytora, organisty w katedrze św. Jana w Warszawie, koncertmistrza organów Filharmonii Warszawskiej, prof. konserwatorium warszaw-skiego. Pracę zawodową rozpoczął l X 1877 jako organista w Dusznikach, później objął posadę w tym samym charakterze w Buku (wcześniej pracował tam jego starszy brat Stefan), następnie w Mogilnie, a od 1885 w Inowrocławiu, gdzie zamieszkał przy ul. Św. Mikołaja 21. Był organistą w kościele farnym. Po wzniesieniu kościoła Zwiastowania NMP (1901) również tam grał na organach, aż do katastrofy świątyni 9 IV 1909, a w latach 1911-1923 kontynuował pracę w prowizorycznym kościele p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Był wieloletnim prezesem założonego w 1895 przez ks. Aurelego Kompfa Towarzystwa Organistów, któremu patronował św. Wojciech. Towarzystwo skupiało organistów z 6 okolicznych dekanatów. Surzyński zasłynął też jako dyrygent kilku inowrocławskich chórów. Uczestniczył w zebraniu założycielskim Polskiego Towarzystwa Śpiewu, które odbyło się 3 V 1886 w domu Piotra Wituskiego przy ul. Fryderykowskiej (obec-nie Królowej Jadwigi 16). Powierzono mu wówczas dyrygenturę utworzonego nieco wcześniej chóru męskiego, znanego później pod nazwą Towarzystwo Śpiewu "Moniuszko". Prowadził ponadto chór kościelny oraz chór Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". Jego zespoły prezentowały wysoki poziom artystyczny, uświetniały większość uroczystości religijnych i narodowych. Chór sokoli wystąpił m. in. na historycznym zlocie wszystkich gniazd zaboru pruskiego w Inowrocławiu (1-3 VII 1893), chór Towarzystwa Śpiewu zaprezentował się w przedstawieniu "Krakowiaków i Górali" (luty 1903), jeden z jego zespołów śpiewał na uroczystości poświęcenia kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa (29 X 1911). „Dz. Kuj.` co rusz donosi o kolejnych występach, rów-nież poza Kujawami (np. w Rumii w czerwcu 1918). Wiosną 1894 S. przygotował muzykę do inscenizacji z okazji 100. rocznicy powstania ko-ściuszkowskiego (reżyserował Franciszek Elsner). Mimo nadwątlonego zdrowia pozostawał U niezwykle aktywny zawodowo i społecznie. W pracy organicznej wspierała go żona, Marianna Stanisława z Meissnerów (1860- l S -1934), która dbała o patriotyczne wychowanie w; dzieci, ucząc je j. polskiego i historii.  Po 1927 roku  S. wraz z żoną wyprowadził się do Poznania (mieszkał przy ul. Sołackiej 15). Trapiony przez chorobę (nowotwór), nie zajmował się już pracą zawodową. W swoim domu gościł często Feliksa Nowowiejskiego, z którym prowadził dysputy o muzyce i grywał w preferansa. Zm. 8 VII 1935 w Poznaniu, spoczął na cmentarzu Św. Wojciecha obok zm. rok wcześniej żony. Ich grobowiec został podczas wojny ogołocony ze wszystkich rzeźb i ozdób, a kilka lat po wojnie zlikwidowany wraz z całym cmentarzem. Surzyńscy mieli liczne potomstwo, ale większość dzieci zm. w wieku niemowlęcym na dyfteryt. Obok Leona wieku dojrzałego doczekały córki: Maria Aniela (1893--1982), absolwentka poznańskiego konserwato-rium muzycznego, która w okresie międzywojen-nym prowadziła świetny chór w gimn. Gen. Zamoyskiej w Poznaniu, oraz Józefa Cecylia (1901-1989), nauczycielka.

  Żródła : L. T. Błaszczyk, Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX i XX wieku, Kraków 1964, s. 290; J. Aleksandrowicz, Franciszek Przybyszewski (1846-1922), „ZK`, t. 6(1981 s. 212); E. Mikołajczak, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół` w Inowrocławiu, Inowrocław 1992, s. 16; „Dz. Kuj.` z 7 IV 1894, 28 VII 1895, 24 VIII 1897, 7 V 1898, 16 VII 1898, 17 II 1903, 10 VII 1903, 15 VII 1905, 20 VII 1905, 6 VII 1906, 13 VIII 1909, 31 X 1911, 19 II 1912, 13 VI 1918, 15 VII 1919, 15 VIII 1924, 1 X 1927, 12 VIII 1934, 6 XI 1934; „Przekrój` z 22 X 1989 (list Barbary Surzyńskiej-Zakrzewskiej); AP Poznań, Akta Miasta Poznania, Kartoteka ewidencji ludności, sygn. 15097; AP Inowrocław, USC Inowrocław, Ks. ur. 1886 nr 564, 1889 nr 63 7,1891 nr 244, USC Mogilno-Miasto, Ks. ślubów 1884 nr 9; USC Inowrocław, Ks. ur. 1901 nr 1024; Kromka kościoła Matki Boskiej w Inowrocławiu, s. 24; Informacje Barbary Zakrzewskiej z Wrocławia (1999) i Marii Surzyńskiej-Machowskiej z Poznania (2000). Edmund Mikołajczak, Inowrocławski Słownik Biograficzny T.IV, Inowrocław 2000.

• Towarzystwo Śpiewu "Moniuszko"
  Dyrygent chóru w okresie międzywojennym
  Szczegóły
• Towarzystwo Śpiewu "Moniuszko" Dyrygent chóru w okresie międzywojennym Szczegóły