Teodor Kiewicz - nauczyciel, organista, kompozytor.

Urodził się na Powiślu jako syn organisty i nauczyciela muzyki Ferdynanda Teodora Kiewicza. W 1835 roku rodzina przeniosła się do Pelplina, gdzie ojciec Teodora przyjął stanowisko świeckiego profesora i pracował w przykatedralnej szkole śpiewu zwanej jako "Collegium Marianum". Teodor spędził dzieciństwo (do roku 1842) w Pelplinie, pobierając u ojca pierwszą naukę gry na organach. Edukację ogólnokształcącą odebrał w gimnazjum w Chojnicach, korzystając ze stypendium Towarzystwa Pomocy Naukowej dla Młodzieży Prus Zachodnich. Dalsze kształcenie specjalistyczne odbył już w szkołach muzycznych na Pomorzu i w Niemczech.

Pracę nauczyciela śpiewu, muzyki i języka polskiego rozpoczął Kiewicz w 1866 roku w szkole średniej, jaką było nowo założone Königliches Katolisches Schullehrer-Seminar zu Berent (Królewskie Katolickie Seminarium Nauczycielskie w Kościerzynie). Teodor Kiewicz pracował również jako organista kościelny. Do lat 1974-1876, kiedy władze pruskie wydały zarządzenia zakazujące łączenia zawodu nauczycielskiego ze służbą w kościele.

Kiewicz mocno zaangażował się w pracę dydaktyczno-wychowawczą. Dbał o wysoki poziom nauczania i pod tym względem seminarium stało się wzroem dla innych placówek tego typu. Był autorem Vademecum. Eine Sammlung kleiner Orgelstücke in den modernen Tonarten (1871), a dostrzegając braki w repertuarze pieśniowym dla szkół oraz z myślą o nauczycielach wydał Zbiór pieśni dla szkół polskich (1863), Kancyonał czyli Śpiewnik dla młodzieży szkolnej (1872) i Zbiór pieśni dla dzieci (1873).

Działalność Teodora Kiewicza jako organisty kościelnego przypadła na okres związany z ideą życia religijnego, która upowszechniła się w drugiej połowie XIX w. dzięki przedstawicielom cecyliańskiego ruchu reformatorskiego. Przyczynili się oni do przywrócenia w Kościele katolickim chorału gregoriańskiego i utworów mszalnych kompozytorów renesansu, przede wszystkim G.P.Palestriny. Teodor zachęcony przez dyrygenta katedry pelplińskiej ks. Józefa Mazurowskiego, podjął się rozpropagowania idei cecylianizmu. Jako prezes, w latach 1872-1878, diecezjalnego Towarzystwa św. Cecylii realizował założenia ruchu w ośrodkach parafialnych poprzez działalność kół terenowych. Poznawszy dogłębnie ideę odnowy muzyki kościelnej, zdał sobie sprawę z konieczności zapewnienia odpowiedniego repertuaru chórom kościelnym, których rozwój następował w bardzo szybkim tempie.

W 1869 wydał opracowane na organy Sex hymnos ecclesiasticos in Polonia usitatos op.2 i Missa de Beata Maria Virginae dedicata Collegio Mariano Pelplinensi op.3. W 1872 roku wydał Wybór szczegółowy pieśni kościelnych. Wraz z Józefem Mazurowskim opracował muzycznie Melodye do zbioru pieśni nabożnych ułożone do grania i do śpiewania na cztery głosy (Lipsk 1872). W 1884 roku wydał w Pelplinie Orfeusz czyli zbiór najulubieńszych pieśni polskich z melodyami ułożonemi na 4 męskie głosy, zawierający m.in. pieśń Jeszcze Polska nie zginęła. Publikacja miała wspierać ruch śpiewaczy na ziemiach polskich pod zaborem pruskim, którego zadaniem była obrona języka polskiego, kultury i własnej tożsamości narodowej.

Działalność Kiewicza nie była obojętna dla władz. Wielokrotnie i bezskutecznie podejmowano próby przeniesienia go do szkolnictwa w głąb Niemiec. Władze znalazły jednak rozwiązenie, pomimo że Kiewicz był dobrym i cenionym nauczycielem, wysłały go na wcześniejszą emeryturę w 1885 roku.

Zamieszkał w Wabczu, koło Chełmna, a później w Chełmnie, gdzie ponownie włączył się w działalność na rzecz muzyki kościelnej, przewodnicząc parafialnemu Towarzystwu św. Cecylii. Dalsze losy Teodora Kiewicza są nieznane. Zmarł 18 sierpnia 1903 roku w Berlinie.

Zobacz:

Zenona Rondomańska, Teodor Kiewicz (1834-1903). Nauczyciel, organista i kompozytor. w: Nauczyciele muzyki na Pomorzu i Kujawach, pod red. A. Kłaput-Wiśniewskiej, Bydgoszcz 2008, ss. 23-32.