Wytwórnia oraz hurtownia pianin i fortepianów założona przez Brunona Sommerfelda w Bydgoszczy, w 1905 roku, z początkiem XX wieku była największą fabryką fortepianów w Polsce. Wytwórnia istniała pod nazwą "B. Sommerfeld". W okresie międzywojennym Bydgoszcz, obok Kalisza, stała się potentatem w produkcji instrumentów klawiszowych. Oprócz Sommerfelda działały w Bydgoszczy tu bowiem jeszcze dwie mniejsze fabryki: Ottona Majewskiego i Willego Jahne. Wytwórnia Sommerfelda mieściła się przy ul. Elisabethstrasse 47a i 56 (dziś ulica Śniadeckich), w latach między I a II wojną światową przy ul. Śniadeckich 2 (przed zmianą numeracji w 1931 roku - 56) oraz przy ul. Promenada 44/45 (dziś ul. Jagiellońska) i Gdańskiej 27. Przejściowo w okresie 1921-1922, gdy do Brunona dołączył jego brat Ernest, wytwórnia funkcjonowała pod nazwą "Bracia Sommerfeld". W 1932 roku (czyli w czasie głębokiego kryzysu gospodarczego) "B. Sommerfeld" przewodzi z liczbą 264 sztuk na ogólną liczbę 595 fortepianów i pianin wyprodukowanych we wszystkich fabrykach w Polsce. Dla porównania: w kaliskich wytwórniach wyprodukowano wtedy łącznie 91 instrumentów . Brunon Sommerfeld zatrudniał przeciętnie 200 pracowników, w tym przeważnie Polaków. Kilkoro z nich, jak Marian Marciniak, żyje do dziś, m.in. za jakość produkcji odpowiedzialny był Polak - Franciszek Nowacki. U Sommerfelda pracował też zmarły w 2001 roku Feliks Goliński. Firma zdobywała najwyższe medale za swoje instrumenty: Grand Prix i Złote Medale z Florencji, Paryża z 1927 i 1929 roku oraz kilkanaście najwyższych medali na wystawach krajowych. Prawdziwym hitem firmy był produkowany od 1935 roku tzw. "Baby grand", czyli fortepian dziecięcy o długości 138 cm i szerokości 147 cm, z 7 i 1/4 oktaw, eksportowany do Anglii i innych krajów Europy Zachodniej. Bujny rozwój fabryki "B. Sommerfeld" wymógł powstanie jej oddziału w Grudziądzu (przy ul. Groblej 4) a także filii w Warszawie, Poznaniu, Katowicach, Łodzi i Gdańsku. Oprócz własnej produkcji, w hurtowni posiadano szeroki wybór pianin i fortepianów firm: "Steinway", "Bechstein", "Bluthner", "Feurich", "August Förster", "Heinrich Wolframm" i innych, jak również harmonie firmy "Mannborg". Ceny produkowanych instrumentów kształtowały się różnie, od ok. 800 do 3500 złotych, choć każdorazowo mogły być negocjowane. Obroty fabryki i hurtowni "B. Sommerfeld" w najlepszych latach sięgały ponad 2 000 000 złotych, a jej właściciel należał do najzamożniejszych Niemców zamieszkałych w Bydgoszczy

wg. B. Gogol-Drożniakiewicz Fabryka pianin i fortepianów B. Sommerfelda, w: ZN 15, AM Bydgoszcz 2002, s. 89.

Fabryki Pianin i Fortepianów  Brunona Sommerfelda- Największą fabryką pianin i fortepianów oraz hurtownią w Polsce w latach 1920-1939 była wytwórnia Brunona Sommerfelda w Bydgoszczy.

Fabryka  znajdowała się przy ul.Promenada 4 /obecnie Jagiellońska 92/. Salon sprzedaży mieścił się przy ul. Śniadeckich 2. Brunon Sommerfeld w 1905r., przy ul.Śniadeckich 47a /w podwórzu, obecnie 22/ założył warsztat ślusarski i rozpoczął naprawę instrumentów klawiszowych. W 1910r. Sommerfeld ,,Pianoforte–Magazin” posiadał przy ul.Elisabethstrasse 56  /obecnie ul.Śniadeckich 2/, a ,,Reparaturwerkstatt” /warsztat naprawy/ mieścił się nadal przy ul.Śniadeckich 22. Przez kilka lat /1921-1924/ bracia Brunon i Ernst prowadzili zakład pod nazwą ,,Bracia Sommerfeld”. W tym czasie powstała ,,Fabryka Pianin i Fortepianów” przy ul.Promenada 4 /obecnie ul.Jagiellońska 92/.  Z okazji srebrnego jubileuszu firmy ,,Dziennik Bydgoski” z dnia 18 czerwca 1930r. napisał: W ubiegłą sobotę 14 bm.znana w Polsce i za granicą firma Braci Sommerfeld w Bydgoszczy uroczyście obchodziła swój 25-jubileusz. W ciągu swego istnienia firma sprzedała około 10.000 fortepianów i pianin. Własna fabryka zaś zbudowała około 4.000 pianin.  W lokalu przy ul.Śniadeckich 2 od 1905r.sprzedawano pianina i fortepiany różnych firm:,,Steinway”, ,,Bechstein, ,,Bluthner”, ,,Feurich”, ,,August Forster, Heinrich Wolframm” oraz fisharmonie firmy Mannbork. Dopiero od 1921r. pojawiły się pianina i fortepiany B.Sommerfeld. Oddział firmy, gdzie składano i naprawiano instrumenty klawiszowe, mieścił się w Grudziądzu przy ul.Groblowej. W 1938r. Sommerfeld posiadał filie w Warszawie – ul.Mokotowska 83, Poznaniu – ul.27 Grudnia 15, Katowicach – ul.3 Maja 36a, Łodzi – ul.Piotrkowska 86, Gdańsku – Hundegasse 112. Firma Sommerfeld posiadała własne zakłady naprawcze i firmowych stroicieli w Bydgoszczy oraz we wszystkich filiach. Najwyższą produkcję osiągnięto w latach 1925-1930 i 1935-1939.  W Bydgoszczy istniały cztery fabryki produkujące fortepiany i pianina. Zatrudniały one w 1929r.,184 pracowników, a w 1930r.było 187 pracowników. U Sommerfelda w tych latach pracowało przeciętnie w roku 130 ludzi. W czasach pogłębiającego się kryzysu gospodarczego obroty firmy z 2.000.000 złotych w 1928r. spadły w 1932r.o około 39%.  Od 1930r. produkowano także wyroby półgotowe, które sprzedawano innym firmom w kraju. Fabryka Sommerfelda pracowała jeszcze w 1942r, a w następnym roku rozpoczęła się jej likwidacja. W Bydgoszczy w 1930r. fabryki fortepianów i pianin posiadali: Brunon Sommerfeld – ul.Promenada 4, Willi Jahne – ul.Gdańska 42, Otto Majewski – ul.Józefa Kraszewskiego 10, Stanisław Wojdylak – ul.Maksymiliana Jackowskiego 10. Wszystkie firmy w 1929 r.zatrudniały łącznie 184 pracowników i produkowały 1367 instrumentów. W 1930 r. produkcja spadła  do 921 sztuk. W latach 1931-1933 wyprodukowano 264 sztuki. W 1933 r. pracowały już tylko trzy zakłady. Upadłość ogłosiła firma Stanisława Wojdylaka. Drugą największą fabryką fortepianów  był zakład Williego Jahne przy ul.Gdańskiej 149 /ob.42/. W 1930r.w ogłoszeniach podawano – W.Jahne – Piano – Fabrik, Bydgoszcz ul.Gdańska 149. Filiae Poznań św.Marcina 43.Goldene Madaille 1927,1928.Grand Prix 1929. Firma istniała od 1926 do 1933r., przeciętnie w roku zatrudniała 40 pracowników. Otto Majewski rozpoczął produkcję pianin w 1926r.i prowadził do 1939r. W jego firmie pracowało 10 do 16 ludzi. Najmniejszym zakładem kierował od 1924 do końca 1932r. Stanisław Wojdylak, który zatrudniał około 6 – 7 osób.

Bydgoski Leksykon Muzyczny  -  Praca Zbiorowa 2004 s.151  /R.K./

• Brunon Sommerfeld
  założyciel właściciel fabryki
  Szczegóły
• Brunon Sommerfeld założyciel właściciel fabryki Szczegóły
• Grzegorz Kardaś
  w latach 1933-1939 pracownik firmy, od 1937 kierownik sklepu pianin w Warszawie
  Szczegóły
• Grzegorz Kardaś w latach 1933-1939 pracownik firmy, od 1937 kierownik sklepu pianin w Warszawie Szczegóły