Instytucje

Orkiestra Dęta Ochotniczej Straży Pożarnej - Nieszawa

Data rozpoczęcia działalności
1890
Data zakończenia działalności
-
Adres
-
Opis

W okresie przedwojennym życie muzyczne Nieszawy posiadało kilka prężnie działających ośrodków. Na szczególne wyróżnienie zasługiwała istniejąca od roku 1879 Straż Pożarna, aktywna w sferze kultury m.in. na polu teatralnym oraz od 1890 roku także muzycznym. Przykładowo w 1930 r. kółko dramatyczne straży wystawiło dwie sztuki w reżyserii Marii Zielińskiej, a rok później orkiestra straży uzyskała wyróżnienie na okręgowych rozgrywkach w Ciechocinku. Gospodarzem orkiestry był Ludwik Orszt (od 1928) i Nikodem Górzyński (od 1929). Od 1933 r. przy straży działał też chór kierowany przez Stefana Świtalskiego, który występował publicznie, np. przy okazji występów amatorskiego teatru. W 1934 r. orkiestra liczyła 18 osób. W 1937 r. kapelmistrzem orkiestry straży został Jan Szelążek, rozpoczynając kilkudziesięcioletnią pracę na rzecz orkiestry.

Po II wojnie światowej jednym z najważniejszych ośrodków życia muzycznego stała się orkiestra OSP. Spośród członków przedwojennej orkiestry po wojnie nadal mieszkało w Nieszawie kilkanaście osób. Leon Krużewski (zawodowo przewoźnik promu, aktywnym działacz PPR i PZPR) po 1945 roku również udzielał się w orkiestrze. Nadal mieszkał w Nieszawie muzykalny rolnik Andrzej Winiarek, działacz PPS – Franciszek Chlebosz oraz nauczyciel Czesław Trybulski, który był pierwszym po wojnie burmistrzem miasta. Przedwojennymi muzykami orkiestry byli także: Jan Drużyński (po wojnie radny Nieszawy), Benedykt i Marek Szelążkowie, Stanisław Kmieć, Leonard Łykowski oraz Stefan Urbański. Wspomniani B. i M. Szelążek wywodzili się z rodziny ostatniego przedwojennego kapelmistrza Jana Szelążka, kontynuującego pracę z zespołem także po wojnie. Orkiestra straży swój pierwszy koncert dała już 27 I 1945 roku, niespełna tydzień po zakończeniu okupacji miasta. Wykonano hymn narodowy oraz wiązankę melodii polskich, utworów wcześniej zakazanych przez okupanta. Od maja 1945 roku wykonywano w mieście rano i wieczorem hejnał, co nawiązywało do tradycji istniejącej od 1937. Wykonywał go bezinteresownie strażak Kazimierz Śmigielski. Drugi koncert strażackiej orkiestry odbył się w niedzielę 10 V 1945, gdy po nabożeństwie zorganizowano miejską uroczystość dla uczczenia zakończenia wojny. Od tego czasu orkiestra występowała już bardzo często przy różnych okazjach.

W połowie lipca 1945 roku strażacy wrócili do przedwojennych tradycji chóralnych. Pierwszy chór zorganizował Witold Chrapkowski. Występował on na wielu uroczystościach razem z orkiestrą OSP.

W 1947 roku orkiestra liczyła 11 osób, wszyscy oni grali w niej jeszcze w 1939 roku. Kapelmistrzem był Jan Szelążek, członkami: Leon Niedziałkowski, Władysław Tołodziecki, Jan Drużyński, Marek Szelążek, Stefan Urbański, Stanisław Latopolski, Franciszek Chlebosz, Leonard Łykowski i Leon Krużewski. Dwa lata później, w roku 1949 trzon orkiestry – siedem osób – z kapelmistrzem Szelążkiem nie uległ zmianie. Ubyły z orkiestry cztery osoby: Marek Szelążek, Stefan Urbański, Leonard Łykowski i Leon Krużewski, ale na ich miejsce weszli: Bolesław Sze ążek, Józef Zyglarski, Mieczysław Belter, Zbigniew Karpiński, Tadeusz Andrzejewski i Lucjan Malinowski.

W okresie stalinizmu aktywność muzyczna, czy też szerzej kulturalna OSP osłabła. Straż koncentrowała się głównie na sprawach przeciwpożarowych. Dnia 6 stycznia 1957 roku odbyła się uroczystość odnowienia poświęcenia sztandaru OSP w Nieszawie. Połączona była z uroczystym nabożeństwem odprawionym przez ks. proboszcza Franciszka Gołębia oraz wizytą OSP z Aleksandrowa Kujawskiego. Był to symbol ożywienia działalności straży po epoce stalinowskiej. Poważnym ciosem, dla i tak dość skromnej działalności muzycznej orkiestry OSP, była śmierć w 1961 roku Jana Szelążka, jej wieloletniego kapelmistrza36. Orkiestra jednak przetrwała, a kapelmistrza zastąpił go Władysław Pakuła.

Według stanu na grudzień 1969 kapelmistrzem orkiestry był nadal Władysław Pakuła, jego zastępcą Stanisław Latopolski, a członkami orkiestry grupa starszych stażem strażaków: Jan Drużyński, Lucjan Malinowski, Bolesław Szelążek, Władysław Tołodziecki oraz kilka osób, które w latach sześćdziesiątych weszły w skład orkiestry: wspomniany W. Pakuła, Lucjan Latopolski, Bogdan Niedziałkowski, Władysław Charzyński, Marian Kamedulski, Wiesław Jagodziński. Jak wyraźnie wskazywały nazwiska, wielu strażaków kontynuowało rodzinne tradycje, często sięgające jeszcze okresu przedwojennego. Warto wspomnieć, że gdy w grudniu 1969 roku miejscowy społecznik Józef Sporny pisał historię miejscowej straży bardzo mocno podkreślił, że już w roku 1890 w jej składzie utworzono orkiestrę dętą i działała ona nieprzerwanie – wyjąwszy czasy wojenne.

W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych orkiestra liczyła 14 członków, gdy cała OSP zrzeszała 47 osób, z tego ponad połowa była już w wieku emerytalnym. Straż dysponowała dużą salą w Domu Strażaka, którą wykorzystywano także jako salę telewizyjną albo taneczną. W latach 1975-1980 w związku z powstaniem dużej jednostki administracyjnej gminy wiejsko-miejskiej Nieszawa podjęto starania o wzmocnienie orkiestry muzykami ze Zbrachlina. Występowali oni m.in. na uroczystościach w 1981 roku, gdy zorganizowano w Nieszawie gminny zjazd ochotniczych straży. Wśród innych ważniejszych wydarzeń z życia orkiestry w latach osiemdziesiątych warto wspomnieć odnowienie instrumentów w roku 1989. Orkiestra prowadziła próby aż do roku 1998, gdy znalazła nowych następców.

Zobacz:

Wanda Wasicka, Mirosław Golon, Życie muzyczne w Nieszawie w latach 1945-2006, w: Wydarzenia muzyczne na Pomorzu i Kujawach, pod red. A. Kłaput-Wiśniewskiej, B. Mielcarek-Krzyżanowskiej, Bydgoszcz 2006, ss. 31-56.

Atrybuty
Zespoły:Amatorskie:Orkiestry