Twórcą mogileńskich chórów kościelnych był przybyły do miasta leszczyński organista Walenty Żurowski. W latach 1921–1923 Walenty Żurowski był organistą w parafii św. Mikołaja w Lesznie, był też pierwszym dyrygentem tamtejszego chóru „Chopin”. W październiku 1923 roku, z jego inicjatywy powstały przy parafii św. Jakuba Większego dwa zespoły: Męski Chór Kościelny oraz Żeński Chór Kościelny.

Podczas zebrania 23 marca 1926 roku przyjęto statut Męskiego Chóru Kościelnego, którego honorowym prezesem został ks. Mieczysław Brodowski, zasłużony dla miasta proboszcz parafii św. Jakuba. Mogilnianie wzięli udział w Zjeździe Chórów Kościelnych w Trzemesznie, gdzie otrzymali II nagrodę za wykonanie Poloneza K. Kurpińskiego.

Wkrótce na zebraniach zaczął pojawiać się wniosek o połączenie obu zespołów tj. męskiego i żeńskiego, w jeden chór kościelny pod wspólnym zarządem i dyrekcją Walentego Żurowskiego. Wniosek ten przyjęto 29 sierpnia 1929 roku.

Działalność chóru kościelnego przerwał wybuch II wojny światowej. Dyrygent i organista Walenty Żurowski, po aresztowaniu przez hitlerowców mogileńskich księży, prowadził śpiewy religijne i modlitwy w kościele pod  wezwaniem św. Jana Apostoła. Jednakże wkrótce okupanci aresztowali także jego – 4 maja 1940 roku. Zginął zamordowany w Mauthausen Gusen 3 października 1940 roku. Prochy Walentego Żurowskiego złożono w kaplicy-mauzoleum na mogileńskim cmentarzu.

Po II wojnie światowej do mogileńskich kościołów, zamkniętych na czas okupacji hitlerowskiej, powrócili chórzyści. Po śmierci Walentego Żurowskiego funkcję dyrygenta przejął jego syn – Walerian Żurowski. Chór nazwano imieniem jego twórcy i pierwszego dyrygenta Walentego Żurowskiego. Odtąd oficjalna nazwa zespołu chórzystów, należącego do Związku Chórów Kościelnych Archidiecezji Gnieźnieńskiej, brzmiała Chór Kościelny im. Walentego Żurowskiego w Mogilnie.

W latach powojennych istniały w Mogilnie dwie parafie. Chór im. Walentego Żurowskiego od 1945 roku funkcjonował przy parafii św. Jana Apostoła, ale wielu jego członków śpiewało także w chórze parafii św. Jakuba Większego. Podział ten nie wpływał korzystnie na działalność chóru kościelnego. Przyczynił się też do opuszczenia miasta przez organistę i dyrygenta Waleriana Żurowskiego w 1950 roku. Zespoły chórzystów ponownie połączono dopiero w 1982 roku, gdy administrację obu parafii objął ks. proboszcz Stanisław Podlewski.

Miejsce Waleriana Żurowskiego zajął Piotr Janowiak (pracował do 1953 roku), a następnie chóry prowadzili: Władysław Błaszak, Andrzej Joras (przez pewien czas w parafii św. Jana istniał wyłącznie prowadzony przez niego chór męski), Andrzej Błaszak i Andrzej Stojek. Zespołem śpiewaczym parafii św. Jakuba dyrygowali Leon Lange – dojeżdżający z Trzemeszna i Wacław Flanc.

Zobacz:

Zofia Zielińska, Alina Dobersztyn, Historia chórów kościelnych w Mogilnie i Trzemesznie, [w:] Musica ecclesiastica, pod red. A. Kłaput-Wiśniewskiwj, ks. A. Filabera, Bydgoszcz 2009.

• Walenty Żurowski
  założyciel i pierwszy dyrygent chóru
  Szczegóły
• Walenty Żurowski założyciel i pierwszy dyrygent chóru Szczegóły
• Walerian Żurowski
  dyrygent
  Szczegóły
• Walerian Żurowski dyrygent Szczegóły